7 must-reads voor ondernemers

Inhoudsopgave

• Start With Why - Simon Sinek
• Outliers — Malcolm Gladwell
• Thank You for Being Late - Thomas Friedman
• Zero to One — Peter Thiel
• Leaders Eat Last — Simon Sinek
• Willpower — Roy Baumeister en John Tierney
• Blink — Malcolm Gladwell

1. Start With Why - Simon Sinek

Wat is de reden dat je de computer hebt gekocht die je bezit? De eerste gedachte die je voor aanschaf had, was waarschijnlijk: Apple of geen Apple. Dit is best vreemd toch? Het marktaandeel van de computers van Apple is nog geen 10 procent, niet echt een getal waar marktdominantie uit spreekt. Waarom is dit dan toch de eerste keuze die iemand — bewust of onbewust — maakt. Ik gok dat de keuze tussen Apple en geen Apple een makkelijke voor je is geweest. Je houdt van Apple of je hebt (misschien stiekem) een beetje een hekel aan Apple. Als je voor geen Apple kiest, begint het feest. Voor welk merk computer moet je in godsnaam kiezen, en waarom?

Waarom is het maken van de keuze tussen Apple en geen Apple zo’n makkelijke, maar de keuze tussen Dell, HP, Acer, of een van al die andere, zo’n moeilijke?

Apple staat ergens voor. Ze weten waarom ze doen wat ze doen. Ze hebben een visie, een eigen set waarden, en zijn erg goed in het communiceren hiervan. Het is dus heel duidelijk voor jou om te beslissen of je het eens bent met deze visie en waarden, om vervolgens je keuze te maken: Apple of geen Apple. Het product heeft hier in eerste instantie niet eens zoveel mee te maken, ze maken toevallig computers. Daarentegen maakt elk merk goede computers. Je koopt geen product, je sluit je aan bij een denkwijze, bij een set van waarden, bij een identiteit.

Bij Apple weten ze WAT ze doen, HOE ze dit doen, maar ook WAAROM ze dit doen. Sinek noemt dit: the Golden Circle. Mensen kopen namelijk niet wat je doet, maar waarom je het doet.

• WAAROM: Apple wil de status quo op de proef stellen en ze prijzen de creativiteit van het individu. De slogan: ‘think different’ illustreert dit mooi.
• HOE: ze doen dit door strak ontworpen producten te maken die gebruiksvriendelijk zijn.
• WAT: ze maken computers.

Voor alle andere merken zijn de WAAROM en HOE een stuk lastiger te formuleren en dus zijn ze ook een stuk lastiger voor jou om uit te kiezen. De WAT is namelijk overal hetzelfde: ze maken computers. De WAAROM van Apple is een overtuiging die ze hebben. De HOE zijn de acties die ze ondernemen om die overtuiging te realiseren. En de WAT is het resultaat daarvan. Dat is de volgorde die Apple hanteert. De andere computerbedrijven beginnen aan de verkeerde kant. Ze beginnen bij WAT ze doen: ze maken computers, en kijken HOE ze die het beste kunnen maken. Daarom is het voor je gevoel ook heel raar als Dell of Acer ineens horloges gaat maken, waar het voor Apple een hele logische stap is. Ze zijn namelijk geen computerbedrijf, ze stellen de status quo op de proef.

Deze stappen gelden natuurlijk ook voor jou als ondernemer. Waarom doe je wat je doet? En hoe doe je dat? Wanneer je dit helder voor ogen hebt is het een stuk makkelijker om jouw product of dienst aan te prijzen. Dit is namelijk de reden dat mensen naar jou toe komen als klant. Niet omdat jij de snelste, de beste, of de mooiste wat dan ook hebt.

Sinek schetst hoe de wereld eruitziet wanneer bedrijven niet met WAAROM beginnen en legt vervolgens het principe van de Golden Circle uit. Hij legt hierbij zelfs een link naar de biologie van de hersenen van de mens en hoe wij onze beslissingen maken — op basis van ratio en emotie. Met een aantal beeldende beschrijvingen van succesvolle bedrijven (ja, Apple komt er relatief vaak in voor) laat Sinek zien dat wanneer je met WAAROM begint, en HOE je uitdraagt WAT je doet, succes vaak volgt.

Door de theorie van de Golden Circle heb ik meer inzicht gekregen in waarom ik mij aangesproken voel door bepaalde bedrijven, en waarom andere bedrijven niks voor mij doen. Een mooi voorbeeld is Oatly, de havermout drank. Een aantal maanden geleden had ik er nog nooit van gehoord, totdat ik de schreeuwerige, brutale reclameborden in het centrum van Amsterdam zag hangen. Ze spraken me aan. Ik moest lachen door de hyper-transparante manier van het manipuleren van het publiek waarbij ze exact uitleggen op welke manier ze mij willen beïnvloeden. Ook zij gaan in tegen de status quo.

Ik ben Oatly zelfs gaan volgen op Facebook en Instagram, waar ik erachter kwam dat duurzaamheid en de gezondheid van de mens voorop staan, dit is hun WAAROM. HOE ze dat uitdragen is door hun constante speelse manier waarop ze de boodschap vertellen — misschien is in het geval van Oatly de HOE wel iets te sterk ten opzichte van hun WAAROM, maar de combinatie spreekt mij aan. Je zou het bijna vergeten, maar toevallig maken ze ook nog havermout drank, het lijkt haast overbodig te zijn. Mensen kopen niet WAT je doet, ze kopen WAAROM — en ook wel een beetje HOE — je het doet.

2. Outliers — Malcolm Gladwell

Er is niet één formule om succesvol te worden. Iedereen heeft zijn eigen verhaal, zijn eigen manier, en ja, zijn eigen geluk. Wel zijn er een aantal principes die universeel gelden waardoor het succes dat iemand heeft verklaard kan worden. In Outliers pluist Gladwell al verhalend deze principes uit en legt hij de antecedenten van buitengewone prestaties bloot.

We willen het misschien niet graag horen, want wij zijn graag self-made en hebben ons lot in eigen handen, maar geluk speelt een grote rol in het succes van de allerbeste aller tijden. Waar en wanneer je geboren bent maakt uit. Geboren worden tussen 1831 en 1840 in Amerika zou bijvoorbeeld een hoop mogelijkheden voor je creëren. De 20% rijkste mensen ooit (vanaf de Egyptische farao’s tot aan vandaag, gecorrigeerd voor inflatie) zijn in één generatie, in één land geboren. Deze generatie was namelijk de juiste leeftijd op het moment dat Wall Street ontstond en de Amerikaanse spoorwegen werden aangelegd; een gouden kans. Voor de oorsprong van elke grote entiteit bestaat een cruciaal tijdsframe. Voor computers zijn dit de mensen die rond 1955 zijn geboren, zoals Bill Gates, Steve Jobs, en een enorme hoeveel andere computermiljardairs. Daarnaast had Gates ook nog eens de mazzel dat hij naar een vooruitstrevende school ging die zo’n beetje de allereerste computers had. Hierdoor ontstond de mogelijkheid voor Gates om als 14-jarige te programmeren in het stenen tijdperk voor computers. Misschien is de juiste tijd om geboren te worden voor de blockchain wel de negentigerjaren om ten volste mee te liften op het huidige (en toekomstige) succes.

Voor een mogelijkheid alleen koop je niks. Je moet er ook enige tijd in steken. Zo’n 10.000 uur. Wanneer we iemand met het grootste gemakt zien excelleren, denken we: ‘wat een natuurtalent, het komt hem zomaar aanwaaien.’ Maar wat we niet bedenken is dat deze prestatie het enige zichtbare is en de ontelbare uren aan oefening en training die hierachter zitten, blijven verhuld. Doordat Bill Gates op zo’n vroege leeftijd de mogelijkheid had om te programmeren, én hij de moeite nam om er tijd in te steken, naderde hij de 10.000 uur al toen hij op zijn 20ste Microsoft oprichtte.

Het klinkt saai: geluk en uren, maar Gladwell is een natuurlijke verhalenverteller en zou waarschijnlijk zelfs de beschrijving van het opdrogen van verf interessant kunnen maken. Hij zal er wel lang op geoefend hebben, want zoals Macklemore in zijn nummer Ten Thousend Hours zingt: ‘the greats weren’t great because at birth they could paint. The greats where great because they paint a lot.’

3. Thank You for Being Late - Thomas Friedman

Heb je ooit het gevoel dat je op een loopband rent en wanneer je stopt, je eraf valt? Hou je dan maar goed vast, want deze in editie duiken we in Thank You for Being Late van Thomas Friedman - An Optimistic Guide to Thriving in the Age of Accelerations om dat gevoel uit te leggen.

Friedman, een bekende columnist voor de New York Times, combineerde zijn jarenlange ervaring, onderzoek en interviews naar een weergaloos werk over het leven in ‘het tijdperk van de versnellingen’. Friedman voegt het verhaal van drie versnellingen samen die tegelijkertijd plaatsvinden in technologie, globalisering en klimaatverandering.

Deze drie factoren versnellen nu zo hard dat de wereld een onbekende toekomst tegemoet gaat, zoals een ruimteschip dat opnieuw de atmosfeer van de aarde binnen komt. Maar Friedman is optimistisch voor de toekomst. De vooruitgang in technologie, voornamelijk dankzij de wet van Moore, en de globalisering van de wereldmarkten, hebben ondernemers over de hele wereld in staat gesteld om voorheen ondenkbare verbeteringen aan te brengen; open source codering heeft programmeurs toegestaan om op elkaars werk voort te bouwen; en enorme open online-cursussen hebben het onderwijs gebracht naar voorheen onbereikbare uithoeken van de wereld.

Thank You for Being Late, is belangrijk leesvoer voor elke freelancer die werkt in wat Friedman de 'stromen' van de wereld noemt. Terwijl we op de toekomst afschieten met snelheden die buiten onze controle zijn, zal proberen om de stroom te stoppen voor meer inertie en instabiliteit zorgen. De manier om te overleven is door erin te springen en, net als bij wildwaterkajakken, te blijven peddelen.

Overheids- en maatschappelijke structuren konden zich niet aanpassen aan de veranderingssnelheid. Veel bedrijven en bedrijfsmodellen zijn gebaseerd op oude maatschappelijke normen, waardoor ze minder wendbaar zijn in deze nieuwe omgeving. Maar voor ondernemers is dit het perfecte moment om creatief te zijn, problemen op te lossen en vaardigheden aan te bieden die buiten de huidige structuur vallen. Hier bij StartDock hebben we een netwerk van ondernemers die elkaar ondersteunen bij het aanpakken van deze uitdagingen. Als je blijft peddelen zal je, volgens Friedman, in staat zijn om van de rit te genieten.

4. Zero to One — Peter Thiel

Iets creëren is moeilijker dan iets kopiëren, je doet namelijk iets dat nog nooit gedaan is. Zero to One van Peter Thiel gaat over bedrijven die iets nieuws maken in plaats van iets bestaands beter maken. Peter Thiel is de medeoprichter van PayPal en nadat het bedrijf in 2002 voor meer dan 1,5 miljard euro werd verkocht, heeft elk van de 7 oprichters een nieuw bedrijf opgericht dat vervolgens óók meer dan een miljard euro waard is (denk aan: Space X, Tesla, LinkedIn, Youtube en Yelp). Hierdoor staan ze in Silicon Valley inmiddels bekent als de PayPal Maffia.

Het belangrijkste dat je kan doen om van nul naar één te gaan is het creëren van een monopolie. In tegenstelling tot een wereld waarin je concurrentie hebt en iedereen een stuk van dezelfde taart probeert te pakken, maak je je eigen taart. Als je als een bezetene gaat concurreren word je ongetwijfeld goed in hetgeen waarin je aan het concurreren bent, maar jouw focus zal versmallen en zich richten op het verslaan van de mensen in jouw directe omgeving. De keerzijde hiervan is dat je niet meer ziet wat belangrijk of waardevol is.

Als jouw bedrijf de potentie heeft om iets tien keer beter, sneller of gemakkelijker te maken dan de huidige oplossing, heb je een potentiële monopolie in handen. Dit kan je bereiken door extreem goed te worden in een kleine niche, zodat je direct de beste bent in jouw markt. Hierdoor domineer je de markt waar je inzit. Vanuit daar kan je gaan uitbreidden. Kijk maar naar Amazon. Ze begonnen met tien keer meer boeken aan te bieden dan een normale boekwinkel en vervolgens breidde ze zich uit naar cd’s en games en nu lijkt het alsof ze op weg zijn om zo’n beetje de grootste aanbieder te worden in alles.

Wees overigens niet bang dat alle monopolies al vergeven zijn. Elk bekende idee was ooit onbekend en dus een geheim. En er zijn nog genoeg geheimen in de wereld over.

5. Leaders Eat Last — Simon Sinek

Wanneer we ons veilig voelen in een team is onze natuurlijke reactie het uiten van vertrouwen en coöperatie. Dit is nodig om beter te worden dan de som der delen. Wanneer veiligheid verdwijnt en richting onveiligheid gaat, veranderen deze gevoelens in cynisme, paranoia en eigenbelang. Het is de taak van een leider om een veilige omgeving te creëren. Maar welke eigenschappen heb je daarvoor nodig?

Sinek is gestopt met het maken van een verschil tussen een goede en slechte leider, het is meer zwart-wit: je bent een leider, of je bent het niet. Er zijn mensen die leiden, en er zijn leiders, dit is een wereld van verschil.

Leiders zijn bereid om zichzelf weg te cijferen of zelfs op te offeren als het team daar profijt van heeft. Ze zorgen ervoor dat anderen zich veilig voelen zodat ze boven zichzelf uit kunnen stijgen. De titel van het boek is heel erg letterlijk. In het leger eten de officieren als laatst. Ze zijn bereid om een stap opzij te doen en eerst voor hun mannen te zorgen, voordat ze voor zichzelf zorgen. Leiderschap en eigenbelang gaan niet samen. De belangrijkste reden dat soldaten zonder twijfel zichzelf in gevaar brengen om hun maten te redden, is dat ze stuk voor stuk weten dat de anderen het ook voor hen zouden doen. Dit is extreem vertrouwen.

Toen we vroeger in kleine stammen leefden, had de alfaman altijd de eerste keus: mooiste vrouw, beste slaapplek, lekkerste stukje vlees. Maar er zaten ook voorwaarden verbonden aan dit sociale contract. Als er gevaar was, verwachtte iedereen dat hij degene was die richting het gevaar zou rennen om de rest van de groep te beveiligen. Dit is de prijs van het zijn van de alfa: bereid zijn jezelf op te offeren wanneer de groep oog in oog met gevaar staat om de groep te beschermen. Dit is waarom de bonussen van de bankiers ons zo tegen de haren in strijkt. Ze verlaten het zinkende schip niet als laatste, wanneer alle medewerkers veilig zijn, maar als eerste, met een grote zak geld in hun hand.

De mooiste definitie van liefde die Sinek ooit gehoord heeft is: iemand de macht geven om jou kapot te maken en vertrouwen dat ze het niet zullen gebruiken. En zo is het ook in een bedrijf. Als jij zorgt voor jouw werknemers, zorgen zij voor jou. Het is namelijk niet het genie aan de top van de organisatie die de lijnen uitzet en daardoor de werknemers er goed uit laat zien. Het zijn de werknemers die ervoor zorgen dat de man aan de top van de organisatie op een genie lijkt.

6. Willpower — Roy Baumeister en John Tierney

Door enkele dubieuze experimenten in de vroege jaren van de psychologie zijn onethische proeven haast ondenkbaar geworden. Desondanks houden psychologen ervan om mensen een beetje te sarren. Baumeister liet proefpersonen toe in een kamer met een schaal versgebakken chocoladekoekjes en een schaal radijsjes. Ze vroegen om alleen de aan hun toegeschreven etenswaren te nuttigen (ofwel chocoladekoekjes, ofwel radijsjes), met als smoes dat ze een smaaktest deden. Het moeten weerstaan van het eten van de aanlokkelijke chocoladekoekjes kost zelfcontrole, oftewel: wilskracht. Zelfcontrole die nodig was voor de tweede taak: een onoplosbare puzzel. De proefpersonen die zelfcontrole uitten door de drang van het eten van de chocoladekoekjes te onderdrukken stopten meer dan twee keer zo snel met het proberen op te lossen van de puzzel, waar ook zelfcontrole voor nodig is, dan deelnemers die de koekjes wel mochten eten.

Je kan je wilskracht zien als een soort spier. Als je hem vaker gebruikt, wordt je spier moe en kan hij minder kracht zetten. Je wilskracht raakt als het ware op naarmate de dag vordert. Dit heeft implicaties over hoe jij je dag indeelt. Als ondernemer heb je vaak de mogelijkheid om helemaal zelf te kiezen wat je wanneer doet en dit is een groot voordeel. Het kan daarnaast ook een valkuil zijn. Als jij beslist om die moeilijke taak vooruit te schuiven naar het einde van de dag, bestaat de kans dat je op het moment dat je eraan moet beginnen denkt: ‘nah, ik doe het morgen wel.’ Dit komt door de kleine hoeveelheid wilskracht die er nog over is na een dag lang mentaal vermoeiende taken te doen. Waarom denk je dat het zo moeilijk is om de beslissing te nemen om naar de sportschool te gaan aan het einde van de dag?

Net zoals een spier die je vaker traint, wordt je wilskracht ook sterker naarmate je deze vaker gebruikt. Dit kan je helpen met het behalen van lange termijn doelen ten opzichte van korte termijn afleidingen. Het wereldberoemde marshmallow experiment is hier een goed voorbeeld van — ook hier komt het sarren van proefpersonen door psychologen weer mooi naar boven. In het marshmallow experiment worden kinderen in een kamer gezet met niks anders dan een grote aantrekkelijke marshmallow voor hun neus. De opdracht: eet de marshmallow niet op, dan krijg je er over 15 minuten nog eentje. Hier is — zeker voor een kind — een enorme hoeveel zelfcontrole voor nodig. De resultaten van dit onderzoek zijn opmerkelijk. De kinderen werden tientallen jaren na afloop van het onderzoek gevolgd, en wat blijkt? Diegene die de marshmallow lieten staan, haalden onder andere betere schoolresultaten, vertoonden minder verslavingsgedrag, hadden betere sociale vaardigheden en konden beter omgaan met stress, oftewel, ze hadden meer succes. Dus, wat is jouw marshmallow?

7. Blink — Malcolm Gladwell

Twee seconden. Daar gaat Blink over. Wat gebeurt er in de eerste paar tellen van een ontmoeting, beslissing of oordeel? Binnen die eerste twee seconden hebben we vaak al een idee of mening van wat we vinden; dit komt op een of andere manier tot ons, het is geen bewust proces. Onbewuste gedachtes komen tot stand in een afgesloten ruimte in ons hoofd, een ruimte waar we zelf maar moeilijk bij kunnen. Wat gebeurt er in deze afgesloten ruimte? En hoe kunnen we onze eigen bias herkennen en wellicht uitsluiten? Door het trainen van het eigen gedrag en het interpreteren en ontcijferen ervan kan de deur van deze ruimte voorzichtig worden geopend.

Niet alleen een bewust gemaakte beslissing is er eentje om te vertrouwen, maar een snelle onbewuste beslissing kan net zo goed, dan wel niet beter zijn. Noem het intuïtie. Gladwell laat zien op welke momenten het best naar intuïtie geluisterd kan worden en op welke momenten bewustzijn van de eigen bias een fiasco kan voorkomen. De belangrijkste les die hij over wilt brengen is wellicht het feit dat eerste indrukken en snelle beslissingen kunnen worden getraind en verbeterd.

Als ondernemer maak je de hele dag door beslissingen. Soms gebeurt dit routinematig, maar bij een belangrijke beslissing loop je soms te wikken en wegen over hoe je het beste eindresultaat kan behalen. Waar baseer jij belangrijke keuzes als deze op? En hoe verloopt dat proces bij jou?

Een bewust gemaakte beslissing willen we meestal baseren op zoveel mogelijk informatie. Wanneer we meer informatie tot ons nemen denken we dat we dat de kwaliteit van onze beslissing beter wordt. Een snelle beslissing baseert zich echter op de essentie van de beschikbare informatie en reduceert dit alles tot het minimum benodigde. Dit wordt thin slicing genoemd en is een cruciaal onderdeel van snelle cognitie. Een plakje informatie is alles dat je nodig hebt om intuïtief een gegronde beslissing te kunnen nemen. Zo komen studenten bij het beoordelen van hoe goed ze een docent vinden die ze nog nooit eerder hebben gezien tot dezelfde conclusie na een filmpje van twee seconden zonder geluid, als na een heel semester college gevolgd te hebben. Of kan een Amerikaanse psycholoog na het zien van een discussie van een kwartiertje bij een koppel met 90% zekerheid zeggen of ze na vijftien jaar nog samen zijn. Een ander voorbeeld laat zien dat met een kort geluidsfragment van een gesprek tussen een dokter en een patiënt voorspeld kan worden welke dokters aangeklaagd worden nadat ze een medische blunder hebben begaan. Meer informatie is niet altijd beter. Relevante informatie is beter, en jouw intuïtie weet dat.